φωτογραφίες: Γιάννης Λιούκας

Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου είναι μία από τις πλέον καταστρεπτικές ασθένειες δασικών δένδρων παγκοσμίως. Ο μύκητας Ceratocystisplatani, που προκαλεί την ασθένεια, εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2003 στη Μεσσηνία και μέσα σε μία δεκαετία επεκτάθηκε σχεδόν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο.

Το 2010 η ασθένεια διαπιστώθηκε στην Ήπειρο και το 2011 στη Θεσσαλία, ενώ το 2016 και το 2017 είχε επεκταθεί σε ένα μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης και της Εύβοιας.

Το παθογόνο αυτό αναπτύσσεται μέσα στο ξύλο των δένδρων και προσβάλλει τις ρίζες, τον κορμό και τα κλαδιά των δένδρων. Στα αρχικά στάδια τα προσβεβλημένα πλατάνια εμφανίζουν μειωμένη βλάστηση, μικροφυλλία ή και χλώρωση (κιτρίνισμα) των φύλλων. Ο θάνατος των προσβεβλημένων φυτών είναι αναπόφευκτος. Ήδη έχουν νεκρωθεί χιλιάδες πλατάνια  στην Ελλάδα, αρκετά από αυτά αιωνόβια με ογκώδεις διαστάσεις..

Ο σημαντικότερος παράγοντας διασποράς του παθογόνου στην Ελλάδα είναι ο άνθρωπος. Ο  συχνότερος  τρόπος διασποράς της ασθένειας είναι με πριόνια, αλυσοπρίονα, τσεκούρια κ.λπ., που έχουν χρησιμοποιηθεί σε προσβεβλημένα δένδρα και στη συνέχεια σε υγιή.

Η ασθένεια διαδίδεται επίσης με εκσκαπτικά μηχανήματα (μπουλντόζες, εκσκαφείς κ.λπ.) ,που χρησιμοποιούνται σε περιοχές με προσβολές και στη συνέχεια μεταφέρονται σε άλλες περιοχές. Εάν δεν ληφθούν άμεσα δραστικά μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσής της ασθένειας, το παθογόνο μπορεί να διαδοθεί ταχύτατα προκαλώντας τεράστια οικολογική καταστροφή.

Η υλοτομία και διακίνηση του ξύλου από τα νεκρά δένδρα για καυσόξυλα ή οποιαδήποτε άλλη χρήση ενέχει τον κίνδυνο διάδοσης του παθογόνου σε νέες περιοχές και απαγορεύεται αυστηρά από τη νομοθεσία.

Τα νεκρά δέντρα κόβονται και μεταφέρονται σε ασφαλή χώρο για την καύση τους παρουσία αρμόδιων υπαλλήλων του δασαρχείου. Τα εργαλεία κοπής, απολυμαίνονται πριν  μετά την κοπή. Σε καμιά περίπτωση τα μολυσμένα δέντρα δεν χρησιμοποιούνται για καυσόξυλα σε τζάκια και ξυλόσομπες. 

Για την απολύμανση εργαλείων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα διάλυμα χλωρίνης 20% ή πράσινο οινόπνευμα ή φορμόλη 5%.

Η εξάπλωση της ασθένειας έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις στην Ήπειρο,  αλλά και στα Τζουμέρκα και δυστυχώς έχει φτάσει και στην περιοχή των Θεοδωριάνων.

Στην είσοδο  του προαύλιου χώρου του δημοτικού σχολείου Θεοδωριάνων έχουν προσβληθεί δύο πλατάνια από την ασθένεια σύμφωνα και με αυτοψία που έκαναν αρμόδιοι υπάλληλοι του δασαρχείου Άρτας.

Πιθανολογείται ότι η νόσος μεταφέρθηκε στα συγκεκριμένα πλατάνια από μολυσμένα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν κατά την κοπή κλαδιών τους, που εμπόδιζαν τα καλώδια της ΔΕΗ.

Επίσης έχουν προσβληθεί  και κάποια πλατάνια στο συνοικισμό Σκαρπάρι κοντά στις όχθες του Αχελώου. 

 Ενόψει του χειμώνα που έρχεται, ιδιαίτερη προσοχή θέλει από όλους τους συγχωριανούς.

Σε καμιά περίπτωση δεν υλοτομούμαι πλατάνια για καυσόξυλα. Αμέσως ειδοποιούμε τις αρμόδιες υπηρεσίες όταν παρατηρήσουμε μολυσμένα δέντρα.

Άμεσα πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες να προχωρήσουν στην κοπή και καύση των μολυσμένων δέντρων πριν είναι αργά.

Θα είναι καταστροφή για το χωριό μας η εξάπλωση της ασθένειας,  μιας και την πλατεία των Θεοδωριάνων κοσμεί εδώ και τριακόσια περίπου χρόνια ο πλάτανος σύμβολο και σήμα κατατεθέν του χωριού μας, αλλά και στα ποτάμια και τα ρέματα υπάρχουν πανέμορφα δάση από πλατάνια ακόμα και μέσα στο χωριό.

Δημήτρης Στεργιούλης

Ποιος θα το φανταζόταν πριν κάποια χρόνια,  ότι τουριστικό λεωφορείο γεμάτο επισκέπτες θα έφτανε και μάλιστα τέλη Οκτώβρη, στους καταρράκτες Θεοδωριάνων.

 Κι όμως τα κατάφερε. Έφτασε, με αρκετή βέβαια δυσκολία και με έναν ικανότατο οδηγό, μέχρι το πάρκινγκ στην είσοδο του μονοπατιού. Οι επιβάτες πριν να επισκεφτούν τους περίφημους δίδυμους καταρράκτες των Θεοδωριάνων περπάτησαν νωρίτερα και στο παραδεισένιο ρέμα "Μάρκς". 

Το φετινό καλοκαίρι πέρασαν πάρα πολοί επισκέπτες από το χωριό και οι δύο αυτοί προορισμοί (καταρράκτες και ρέμα Μάρκς) είχαν την τιμητική τους. Τα Θεοδώριανα πλέον είναι γνωστά σε όλη την Ελλάδα και ένας  από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς σε ολόκληρη την Ήπειρο.

Τεράστιο πρόβλημα παραμένει ο δρόμος Αθαμάνιο Θεοδώριανα, που παρά τις υποσχέσεις και τα  8,85 εκατομμύρια ευρώ που δόθηκαν ο δρόμος "κόλλησε"  στην περιμετρική Αθαμανίου.